Skróty i akronimy w kartach charakterystyki
MSDS-Europe – Baza wiedzy karta charakterystyk – Skróty i akronimy w kartach charakterystyki
W kartach charakterystyki substancji chemicznych (ang. Safety Data Sheet, SDS) – zwłaszcza w sekcji 16 „Inne informacje” – należy zamieścić legendę objaśniającą wszystkie skróty i akronimy użyte w dokumencie. Wymóg ten gwarantuje, że czytelnik zrozumie fachowe skróty pojawiające się w karcie.
Karta charakterystyki jest ustandaryzowanym dokumentem (złożonym z 16 sekcji) zawierającym informacje o zagrożeniach i bezpiecznym obchodzeniu się z substancją lub mieszaniną chemiczną. Często występuje w niej wiele akronimów, począwszy od odniesień do przepisów (CLP, REACH itp.), aż po parametry naukowe (LD50, PNEC itp.). Umieszczenie objaśnień tych skrótów w karcie charakterystyki jest kluczowe dla zachowania jasności przekazu oraz zgodności z przepisami.
Akronimy SDS
Skrót SDS pochodzi od angielskiego terminu Safety Data Sheet, czyli karty charakterystyki substancji niebezpiecznej. Jest to obecnie powszechnie używane określenie takiego dokumentu, zastępujące starszy termin MSDS (Material Safety Data Sheet). Karta charakterystyki (SDS) zawiera wszystkie istotne informacje dotyczące zagrożeń stwarzanych przez produkt chemiczny oraz zaleceń bezpiecznego postępowania.
W kartach charakterystyki często wykorzystuje się różnorodne skróty i akronimy w celu zwięzłego przedstawienia informacji o przepisach, nazw instytucji czy właściwościach chemicznych. Wiele z nich wywodzi się z języka angielskiego lub jest ugruntowanych w nomenklaturze międzynarodowej, co sprawia, że karty charakterystyki są zrozumiałe w wielu krajach. Niezbędne jest jednak, by w polskiej wersji karty wszystkie te skróty zostały objaśnione w języku polskim, aby każdy użytkownik mógł poprawnie zinterpretować treść dokumentu.
Objaśnianie skrótów w karcie charakterystyki
Z tego powodu każda karta charakterystyki zawiera sekcję (zwykle sekcję 16) wymieniającą zastosowane w niej skróty i akronimy wraz z wyjaśnieniem ich znaczenia. Na przykład, jeśli w karcie pojawia się skrót PBT, legenda wyjaśni, że oznacza on „trwały, bioakumulacyjny i toksyczny”. Podobnie akronim ADR zostanie rozwinięty jako Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych.
Taki słowniczek obejmuje skróty związane z przepisami lub instytucjami (OSHA, ECHA itp.), parametry techniczne (LC50, DNEL itp.), terminy chemiczne (ChZT, BZT dotyczące zapotrzebowania na tlen, na przykład) oraz wszelkie inne skróty użyte w dokumencie. Dzięki zamieszczeniu tych objaśnień karta charakterystyki zapewnia, że każdy odbiorca – nawet jeśli nie zna wszystkich skrótów – będzie mógł prawidłowo odczytać zawarte informacje dotyczące bezpieczeństwa.
Skróty używane w kartach charakterystyki w innych językach
Warto zauważyć, że nazwa samej karty charakterystyki oraz niektóre skróty mogą różnić się w zależności od języka, choć znaczenie pozostaje tożsame. Na przykład angielski Safety Data Sheet (SDS) to po węgiersku „biztonsági adatlap”, po niemiecku „Sicherheitsdatenblatt”, po francusku „Fiche de données de sécurité”, po włosku „Scheda di dati di sicurezza”, po hiszpańsku „Ficha de datos de seguridad”, a po rumuńsku „Fișă cu date de securitate”. W języku polskim używa się określenia „karta charakterystyki”. Poza nazwą dokumentu, większość akronimów naukowych i regulacyjnych stosowanych wewnątrz kart charakterystyki jest zbieżna na całym świecie.
Wiele z nich ma źródłosłów angielski lub pochodzi od nazw umów międzynarodowych (np. ADR jest skrótem pochodzącym z języka francuskiego, ale jest stosowany we wszystkich językach). Poszczególne kraje mogą też posiadać własne określenia pewnych pojęć (np. Węgry używają skrótów ÁK/CK dla dopuszczalnych stężeń, podczas gdy w Polsce mówiło się dawniej o NDS/NDSCh, a obecnie często stosuje się międzynarodowe TWA/STEL). Niemniej jednak karta charakterystyki przeznaczona dla polskiego odbiorcy będzie zawierać terminy oficjalnie przyjęte w Polsce i ich objaśnienia. Dzięki temu dokument pozostaje czytelny i jednoznaczny, niezależnie od pochodzenia użytych skrótów.
EN I DE I FR I ES I IT I PL I CS I RO I SL I SK I HU
Najczęściej spotykane skróty i akronimy w kartach charakterystyki
Poniżej przedstawiono listę niektórych powszechnie spotykanych skrótów i akronimów używanych w kartach charakterystyki, wraz z wyjaśnieniem ich znaczenia:
ADN: Europejska umowa dotycząca międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych śródlądowymi drogami wodnymi.
ADR: Umowa dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych.
ATE: Oszacowanie toksyczności ostrej.
AOX: Adsorbowalne halogenki organiczne.
BCF: Czynnik biokoncentracji.
BOD: Biologiczne zapotrzebowanie na tlen.
Numer CAS: Numer Chemical Abstracts Service.
CLP: Rozporządzenie (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin.
Dane CMR: Rakotwórczy, mutageniczny, o toksycznym wpływie na reprodukcję.
COD: Chemiczne zapotrzebowanie na tlen.
CSA: Ocena bezpieczeństwa chemicznego.
CSR: Raport bezpieczeństwa chemicznego.
DNEL: Pochodny poziom niepowodujący zmian.
ECHA: Europejskiej Agencji Chemikaliów.
EC: Wspólnota Europejska (WE).
Numer EC: Numery EINECS i ELINCS (patrz również EINECS i ELINCS) (Numer WE).
EEC: Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG).
EEA: Europejski Obszar Gospodarczy (UE + Islandia, Liechtenstein i Norwegia).
EINECS: Europejski Wykaz Istniejących Substancji o Znaczeniu Komercyjnym.
ELINCS: Europejski Wykaz Notyfikowanych Substancji Chemicznych.
EN: Norma europejska (NE).
EU: Unia Europejska (UE).
EuPCS: Europejski system kategoryzacji produktów.
EWC: Europejski Katalog Odpadów (zastąpione przez LoW – patrz poniżej).
GHS: Globalnie Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznakowania Chemikaliów.
IATA: Regulacja Międzynarodowego Zrzeszenia Przewoźników Powietrznych.
ICAO-TI: Instrukcje techniczne bezpiecznego transportu lotniczego towarów niebezpiecznych.
IMDG: Międzynarodowy kodeks ładunków niebezpiecznych.
IMO: Międzynarodowa Organizacja Morska.
IMSBC: Międzynarodowe morskie stałe ładunki masowe.
IUCLID: Międzynarodowa jednolita baza danych informacji chemicznych.
IUPAC: Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej.
Kow: Współczynnik podziału woda-n-oktanol.
LC50: Stężenie śmiertelne skutkujące 50 % śmiertelnością.
LD50: Dawka śmiertelna skutkująca 50 % śmiertelnością (mediana dawki śmiertelnej).
LoW: Wykaz odpadów.
LOEC: Najniższe stężenie, przy którym obserwowany jest skutek.
LOEL: Najniższy poziom obserwowanego wpływu.
NOEC: Najwyższe stężenie, przy którym nie występuje żaden skutek.
NOEL: Poziom bez obserwowanego efektu.
NOAEC: Stężenie, przy którym nie obserwuje się szkodliwych zmian.
NOAEL: Poziom dawkowania, przy którym nie obserwuje się szkodliwych zmian.
OECD: Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.
OSHA: Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy.
PBT: Trwałe, zdolne do bioakumulacji i toksyczne.
PNEC: Przewidywane stężenie nie powodujące niekorzystnych skutków dla środowiska.
QSAR: Ilościowy model zależności struktura-aktywność.
REACH: Rozporządzenie (WE) Nr 1907/2008 w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów.
RID: Regulamin międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych koleją.
SCBA: Użyć samodzielnego aparatu oddechowego.
SDS: Karta charakterystyki.
STOT: Działanie toksyczne na narządy docelowe.
SVHC: Substancja stanowiąca bardzo duże zagrożenie.
UN: Narodów Zjednoczonych.
UVCB: Nieznany lub zmienny skład, produkty reakcji złożonych lub materiały biologiczne.
VOC: Zawartość lotnych związków organicznych.
vPvB: bardzo trwałe, bardzo bioakumulacyjne.
Oferowane usługi
- Tłumaczenie karty charakterystyki
- Sprawdzenie, aktualizacja kart charakterystyk
- Kompilacja, tworzenie karty charakterystyki
- Zgłoszenie mieszanin za pośrednictwem portalu PCN
Użyteczne informację